De heteluchtballon werd op 4 juni 1783 uitgevonden door de gebroeders Joseph en Jacques Montgolfier. Toen zij bij de open haard zaten en hun dienstmeisje een drankje kwam brengen, waaide haar jurk op door de rook van de open haard. Zo kwamen ze tot de conclusie dat warme lucht opstijgt (lucht die warmer is dan de omgevingstemperatuur) en was het idee van een heteluchtballon geboren.
De eerste ballon van de Montgolfiers was onbemand. Hij was gemaakt van doek en gevoerd met papier. Het papier was bestreken met aluin, als brandwerende laag en het werd bijeengehouden door ongeveer 2000 knopen. Deze eerste ballon overbrugde een afstand van 2 km. De broers hadden hiermee bewezen dat een heteluchtballon in de lucht kon blijven hangen. De volgende uitdaging was een bemande ballonvaart.
Op 21 november 1783 maakten voor het eerst in de geschiedenis twee mensen een luchtreis, namelijk Jean-Francois Pilatre de Rozier en Francois Laurent d’Arlandes. Het vaartuig bereikte een hoogte van 90 meter. Na 25 minuten landde de ballon veilig circa 8 km verderop. Twee jaar later, op 7 januari 1785 staken de Fransman Jean-Pierre Blanchard en de Amerikaan John Jeffries het Kanaal over. Na 1793 werden ballons voornamelijk aangewend voor oorlogsdoeleinden.
Nederland
Op 19 maart 1784 berichtte de Groninger Courant dat Jan Modderman samen met Gerrit van Olst in Groningen een ballonvaart georganiseerd had. Vanaf een van de scheepswerven van de gebroeders Modderman werd een zelfgemaakte papieren heteluchtballon met daaraan een vogel in een kooi opgelaten om 15 kilometer verderop in het Drentse Bunne weer te landen. Jan Modderman was daarmee de eerste Nederlander die met succes een heteluchtballon liet opstijgen.[1]
Daarna volgde een geslaagde ballonvaart in Amsterdam op 25 maart 1784 langs de Amstel. De ballon was rood-wit-blauw gekleurd. De experimenten zijn herhaald in Leiden en op 14 mei in Leeuwarden. De ballon werd door een troep jongens met stokken aangevallen en geheel gesloopt en vernield. Een mislukte ballonvaart op 20 juli 1785 bij de Utrechtse poort leidde tot een rel. De menigte begon met stenen en dakpannen te gooien naar de initiatiefnemer, die in een kroeg een goed heenkomen zocht.
De eerste bemande ballonvaart in Den Haag vond plaats op 12 juli 1785, uitgevoerd door Blanchard vanuit de paleistuin van paleis Noordeinde. Bij de landing nabij Zevenhuizen werd de ballon door woedende boeren kapotgeprikt.
De eerste ballonvaart in Nederland door een Nederlander vond plaats op 29 september 1804 door de Haarlemse fabrikant en instrumentmaker Abraham Hopman. Zijn aanvankelijke mislukte poging leverde hem de bijnaam Abraham Fopman op.
In 1870 kwam, per ongeluk, de eerste ballonpostvlucht aan in Nederland, nabij het plaatsje Castelré landde de Franse ballon Archimède met post uit het omsingelde Parijs (De Frans-Duitse oorlog). Dit feit wordt herdacht met een monument in Castelré en een gevelsteen in het stadhuis van Baarle-Nassau
Daarna verdween de heteluchtballon lange tijd uit zicht en maakte pas in 1970 zijn rentree. In de tussenliggende eeuwen werden voornamelijk gasballonnen (gevuld met waterstof of helium) gebruikt voor oorlogsdoeleinden. Van 1970 tot heden heeft de heteluchtballon zich snel ontwikkelt van persoonlijke hobby en reclamemedium tot de voor een groot publiek toegankelijke passagiersballonvaart van nu. Anno 2015 gaan jaarlijks zo’n 50.000 passagiers in Nederland met een ballon mee. Er zijn in Nederland zo’n 400 heteluchtballonnen ingeschreven bij de Inspectie Verkeer & Waterstaat. Deze ballonnen variëren in grootte van 2 tot wel 32 passagiers.
De ontwikkelingen in de heteluchtballonvaart zijn in volle gang. Ballonfabrikanten streven ernaar hun producten te blijven verbeteren en te optimaliseren. Dit komt voort uit persoonlijke ambitie en veranderende wensen en eisen van ballon operators, zoals Sky Ballonvaarten. Fabrikanten zijn in staat vrijwel iedere vorm ballon (special shapes) te maken. Voorbeelden van deze special shapes zijn een complete octopus en reusachtige condoom (in beheer van Sky Ballonvaarten, opdrachtgever: GGD t.b.v. SOA-bestrijding).
In een special shape bevindt zich altijd een traditionele ballonvorm. Daaromheen bevinden zich koude luchtkamers / de speciale vormen van de ballon. Deze luchtkamers worden gedragen door de heteluchtballonvorm binnenin.
Hoogterecord : Een ballon kan een veel grotere hoogte bereiken dan enig ander luchtvaartuig en wordt alleen door raketten overtroffen.
Passagiersballonvaart
De afgelopen jaren zijn het aantal bedrijven die passagiersballonvaarten verzorgen sterk toegenomen. Het voordeel voor de consument is dat de prijzen hierdoor gedaald zijn, maar in sommige gevallen helaas ook de kwaliteit.
Tussen de aanbieders van ballonvaarten zijn er grote overeenkomsten maar ook grote verschillen. Voor de consument is het niet altijd eenvoudig een ballonvaartbedrijf te vinden die bij de persoonlijke wensen of voorkeuren past. Belangrijk voor jou om te weten is dat er ballonnen van zeer verschillende grootte op de markt zijn. Zo zijn er ballonnen van 2 passagiers tot het massale aantal van wel 32 passagiers. Zorg dat je je goed laat informeren over de mogelijkheden en de grootte van de ballonnen. Als je niet van een massale aanpak houdt, ga dan niet met een hele grote ballon varen. Zorg ervoor dat je niet voor vervelende verrassingen komt te staan. Ballonvaren is prachtig. Wij vinden het belangrijk dat jouw ervaring optimaal is.
Brander. Door Vincent de Groot – http://www.videgro.net – Eigen werk